Technorati tags: rifkin
Gisteravond was ik bij het lecture van Jeremy Rifkin, president van de Foundation of Economic Trends in Washington en o.a. schrijver van het boek The Age of Access (mooi artikel in NRC hierover). Hij werkt al meer dan twintig jaar in Europa en adviseert regeringen en multinationals. Hij is regelmatig in discussie met en bij de EU. Kortom: een vooraanstaande econoom. En het was een voorrecht om hem te horen spreken over De Europese Droom in een werkelijk tjokvol Christofori. Prachtige avond. Wat een spreker is die man. Ik heb na afloop nog een boek van hem kunnen laten signeren!
Lees hieronder mijn verslag van dit meer dan boeiend verhaal.
Maar waar ging het eigenlijk over. Kortgezegd vindt Rifkin dat de
amerikaanse droom op zijn retour is. Hoge werkdruk, lage lonen en
slechte sociale structuur zijn nog maar weinig amerikanen bereid te
geloven dat hun systeem het beste is. En tegelijkertijd begint bij ons
de europese droom te groeien. We weten dat eigenlijk zelf nog niet, het
is nog heel pril, maar het is er. 455 miljoen mensen in 25 landen werken aan een Verenigde Staten van Europa. Het is de grootste economie ter wereld, met minder analfabetisme, verspilling, armoede en geweld. Met meer de nadruk op samenwerking, duurzaamheid en ruimte voor vrije tijd (quality of life noemde Rifkin meerdere malen).
Maar wij Europeanen we zijn zo negatief, zo zeurderig, zo terugkijkend, zo pessimistisch en met weinig zelfvertrouwen. We zouden wat dat betreft wat meer mogen hebben van de amerikaanse eigenschappen: optimisme, risiconemend, vooruitkijkend en met zelfvertrouwen.
Waar Amerika stond (en eigenlijk nog staat) voor individuele rijkdom en macht ten kosten van al het andere, richt de Europese Droom zich op levenskwaliteit, gelijkheid-in-verschil, gemeenschapszin en pluriformiteit. Dit biedt kansen. In een wereld waarin netwerken (tussen mensen) steeds belangrijker worden, hebben we meer aan de kwaliteiten zoals wij Europeanen die hebben. Wij willen samenwerken, bruggen bouwen, partneren, netwerken. Iets wat de Amerikanen niet willen en kunnen. Daar is het ieder voor zich.
Natuurlijk zijn er tekortkomingen die vooral liggen in onze bescheidenheid en het neerleggen van verantwoordelijkheid bij een ander, in plaats van bij onszelf. Maar de basis voor de toekomst van de mensheid biedt meer perspectief in Europa dan in Amerika. We moeten het alleen zelf nog zien en onze verantwoordelijkheid nemen. Europa kan een leidende rol nemen in de wereld naast Amerika. We moeten dan alleen ophouden pessimistisch, somber en te bescheiden te zijn. Europa is iets aan het bouwen wat er nog nooit is geweest en wat op basis van vrede is ontstaan en niet door oorlogen.
Rifkin pleit ervoor dat we wat van Amerika leren en andersom. Zo ontstaat dan een nieuw systeem, een nieuwe orde. En Europa kan hierin het voortouw nemen. Voor Amerika is dat een stuk lastiger. Dat systeem is nl. een soort bevroren toestand van 200 jaar geleden dat uitgemolken dreigt te raken. Europa daarentegen is bezig met iets compleet nieuws, dat pas 50 jaar geleden is begonnen. En we moeten leren daar trots op te zijn in plaats van met ongeduld en opgeheven vinger te wijzen naar alles wat verkeerd is of er nog niet af is.
Europeanen: we hebben een droom!
Het was inderdaad een inspirerend praatje, ik heb ook nog een fotootje gemaakt (http://www.van-waveren.nl/blog/2005/09/23/jeremy-rifkin/)
‘Klaar om te wenden’ was vooral het afscheid van Herman Wijffels. Hij had zijn laatste officiele uurtjes als voorzitter van de SER op 1000 verschillende manieren kunnen invullen. Maar hij koos ervoor om ’te wenden’ en gebruikte de gelegenheid om te zeggen dat de SER-leden geen flauw benul hebben van wat er in de wereld aan de hand is. Herman Wijffels weet wel wat er aan de hand is. De mensen in de zaal ook. Peter Merry roept aan het einde van de avond op om niet aleen te mediteren, maar ook in actie te komen. Don Beck had eerder al verkondigd dat Nederland het centrum van de verandering moet zijn. Niet ‘moeten omdat het moet’, maar omdat het als het ware in de sterren staat geschreven dat het Nederland zal zijn. Nederland als Gidsland staat weer op de kaart.
De ‘possitive vibes’ raken mij ook, en eenmaal thuisgekomen probeer ik aan mijn vrouw uit te leggen waar ik geweest ben. Het was tenslotte een vrijdagavond, en die bijna-weekend-avond heb ik moeten uitonderhandelen. Het is me tot op heden niet gelukt om een samenhangend verhaal over die avond te geven. Veel van de aanwezigen waren niet geinteresseerd in die samenhang, maar veel meer in de broeierige sfeer van hoop, liefde en verbondenheid. Wie ooit het geluk heeft gehad om ‘Der Mann Ohne Eigenschaften’ van Robert Musil te lezen weet waar het hier over gaat. De sfeer van ‘er hangt iets in de lucht, maar we weten niet precies wat’ en van ‘er gaan grootse dingen gebeuren en wij maken daar onderdeel van uit’. Het boek speelt zich af in 1913, de nadagen van de Oostenrijks-Hongaarse monarchie. Niet veel later breekt de eerste wereldoorlog uit. Het boek is ironisch bedoeld en dat is ‘klaar om te wenden’ gelukkig niet. Met cynisme komen we natuurlijk niet verder, maar ik snak toch naar wat meer realisme als ideologieen als ‘klaar om te wenden’ worden verkondigd.
Wat is realisme? In ieder geval dat er geen centrum van de wereld is en al zeker niet dat dit dan Nederland zou zijn. En dat we in razend tempo aan het globaliseren zijn en dat hierdoor enorme verschuivingen optreden (zie VPRO’s tegenlicht documentaire ‘De Flexmens’ http://www.vpro.nl/programma/tegenlicht/afleveringen/26031884/. Dat de olievooraad opraakt, dat machtsverhoudingen tussen landen aan het veranderen zijn – enzovoort. We hebben ideologen nodig, maar de geschiedenis heeft ook getoond dat wendingen niet zonder slag of stoot verlopen. Als we ideologieen als ‘klaar om te wenden’ zouden mixen met meer realistische wereldbeelden (zoals bijvoorbeeld die van John Gray, professor European Thought, LSE), zou dat de verwezenlijking van de idealen dichterbij brengen. Als toekomstig woordvoerder van de wereldbank weet Wijffels dat natuurlijk wel. Maar de toeschouwers van ‘klaar om te wenden’ kregen dat op deze avond in ieder geval niet voorgeschoteld.
Dag Menno,
bedankt voor je uitvoerige commentaar! Dat stel ik zeer op prijs. Ik ben benieuwd naar wat John Gray ons te vertellen heeft op 13 juni !
Klaar om te wenden: Don Beck. Een samenvatting.
Foto Henk Jan Winkeldermaat Don Beck doet een beroep op Nederland om onze verantwoordelijkheid te nemen. We moeten opnieuw bedenken hoe we Nederlander kunnen zijn. In een gepassioneerd betoog laat hij ons kennis maken met onze eigen geschiedenis. Met A…