Ik was te gast op het ViNT symposium en schreef daar op verzoek van FZ een artikel over dat volgende week geplaatst wordt in genoemd blad. Hierbij alvast de ruwe versie. Dus zonder opmaak en foto’s e.d. Volgende week krijg ik de pdf van het artikel.

 

fz-extra

trends

innovatie in een postmodern
tijdperk  tekst en foto´s Hans Mestrum

Implementing the future. Het had een titel van een boek of film kunnen zijn, maar het is iets totaal anders. Hans Mestrum was te gast in het Tuschinski Theater in Amsterdam om te luisteren naar professor Shoshana Zuboff van Harvard Business School.

Het huidige kapitalistische systeem is kapot


Zuboff betoogt dat het huidige kapitalische systeem kapot is en niet meer kan worden gerepareerd. Er moet een ander systeem komen. Een systeem waarin we weer uitgaan van de mens. We hebben nu een systeem dat bedoeld is voor de maakindustrie, om kosten te besparen en zo efficiënt mogelijk te functioneren. Daarbij staat het systeem centraal en wordt de mens met zijn wensen zo ver mogelijk hiervan afgehouden, de mens maakt het alleen maar duurder. De mens is dus eigenlijk naar de achtergrond verschoven.

Natuurlijk, het huidige systeem heeft zijn waarde zeker bewezen. Het heeft ons grote welvaart gebracht. Het was Henry Ford die dit systeem destijds introduceerde (zonder dat hij het zelf wist). Hij stelde de mens en zijn wensen centraal. Hij wist namelijk dat iedereen een auto wilde en niet alleen maar de rijken. Maar in het huidige systeem gaat het allang niet meer om wat die mens wil. We zijn te ver doorgeschoten.

Overigens geldt ook voor andere instituties zoals politieke partijen en de overheid. Zuboff noemt dit het managerial capitalism: ‘Uit dit systeem is de mens bijna weggerationaliseerd. Ondertussen is het opleidingsniveau van deze mensen enorm gestegen (en de return on assets en sales steeds verder gedaald!). Er is momenteel veel creativiteit en potentie beschikbaar dat niet ‘gehoord’ wordt. We zijn naar de achtergrond geduwd. De waardecreatie zit in het huidige systeem immers niet in de mens maar in het bedrijf, de organisatie, het instituut. Tenminste dat denken we. Echter, er is verandering op komst.. Een storm steekt op.’

Op weg naar zelfverwerkelijking: een stem wil gehoord worden


Momenteel zitten we in een overgangsfase, waarin de mens zichzelf weer centraal gaat stellen. Hij is toe aan zelfverwerkelijking. Hij wil gehoord worden, er toe doen. Van een zwijgende mens wordt hij een creatieve mens. De waarde wordt steeds meer gecreëerd met, in en bij die mens, en niet in het bedrijf (alleen). Van de mens in de periferie van het systeem, het bedrijf, de organisatie of het instituut, komt hij nu in het middelpunt te staan als vertrekpunt en schuift het systeem en dergelijke nu op naar de periferie.

De mens wil niet meer alleen consument zijn. Dat veronderstelt een splitsing van rollen. Hij wil niet meer vechten om belangstelling. Hij wil relaties aan gaan, een stem hebben, vertrouwd worden. Daarom is het huidige kapitalistische systeem toe aan een volgende stap: de Support Economy, ofwel diensten georganiseerd rondom de wensen, verlangens, behoeftes van die mens. Support als meta-product. Een soort netwerk van diensten dus: ‘federated support’.

Zuboff noemt dit ook wel het ‘distributed capitalism’ in plaats van het ‘managerial capitalism’. Ze noemt eBay als voorbeeld. Het kopen en verkopen van individuele mensen is als uitgangspunt genomen en daaromheen is hun business ontstaan. Cruciaal is nu natuurlijk de vraag of eBay werkelijk verder gaat in het centraal stellen van de support voor de individuele mens of weer teruggrijpt naar het bekende systeem van rationalisatie en verbetering van efficiëncy. Van maakbaarheid. Maar in een neergaande spiraal. Of worden zij de Henry Ford’s van de nieuwe tijd?

Experience Economy, Dream Society of Support Economy: de mens staat centraal

Wat opvalt bij dit verhaal is dat het zo mooi aansluit bij wat er over deze nieuwe tijd geschreven wordt. Of je het Experience Economy noemt of Dream Society of Support Economy, het is wel duidelijk dat er zich momenteel fundamentele veranderingen aftekenen in de samenleving. Veranderingen waarbij de mens weer centraal komt te staan met zijn behoeftes, uitdagingen, wensen en zelfverwerkelijking. Hieruit zal de werkelijke innovatie gaan komen in de vorm van nieuwe (netwerk)businessmodellen en nieuwe producten en diensten om mensen te supporten in hun groei, in hun leven van alledag. We hebben daar nog geen business cases, best practises en dergelijke voor. Maar dat had Henry Ford destijds ook niet. Hij wist één ding: wat de mensen wilden!